Kraljica Draga Obrenović

Ona je bila žena koja je svojom lepotom, manirima, inteligencijom i obrazovanošću plenila i ostavljala bez daha mnoge. Ona je bila žena kojoj je istorija nemilosrdno dodelila ulogu negativca, dok je ona zapravo bila daleko od toga. Ona je bila žena koja će, pored kleveta koje se i danas kao repovi vuku oko njenog imena, ostati upamćena po tome sto je zauvek osvojila srce poslednjeg kralja jedne dinastije. Budući da se uskoro navršava 109. godišnjica njene smrti ovaj tekst posvećen je njoj, a ona je kraljica Draga Obrenović.

Kraljica Draga, 

motiv sa razglednice iz 1900. godine

Rođena kao jedna od šestoro dece Pante Lunjevice, svojevremenog upravnika grada Beograda i načelnika Šabačkog okruga, i kao unuka Nikole Milićević – Lunjevice, učesnika oba srpska ustanka i pobratima kneza Miloša, Draga je poticala iz ugledne srpske porodice. Rado je bila primana i viđena u svim uglednim domovima tadašnjeg Beograda. Kao dete, Draga je sa devet godina bila poslata na školovanje u Beograd, gde je završila osnovnu školu, zatim „Cermankin zavod“, odnosno „Ženski zavod“. Tu je naučila više stranih jezika, među kojima nemački, francuski i ruski jezik.

Prva od nesreća koje su zadesile Dragu Lunjevicu bila je bolest oca, koji je zbog duševne bolesti morao biti zadržan na lečenju. Njegova finansijska propast i bolest primorali su Dragu (kao i njenu sestru) da se sa šesnaest godina uda za dosta starijeg inženjera Svetozara Mašina, alkoholičara i epileptičara. Rano ostavši udovica, Draga se vraća u svoj dom i, s obzirom na to da su joj roditelji umrli, postaje glava porodice. Da bi zaradila i obezbedila koliko – toliko pristojan život svojoj braći i sestrama, Draga počinje da prevodi priče sa francuskog i nemačkog i da ih objavljuje u časopisu „Domaćica“. Neke od priča koje je sama napisala objavljivala je u časopisima pod imenom Rudničanka. Inteligentna i vrlo pismena, Draga je ubrzo postala tražena ne samo kao prevodilac, već i kao novinar. Ubrzo postaje i stalni član redakcije „Zastava“.

Sve priče o nemoralu koje su joj kasnije „nakačene“ neki istoričari pobijaju upravo činjenicom da ju je sama kraljica Natalija „poznata po svojoj čestitosti“ izabrala za svoju dvorsku damu. Takođe, istorijska je činjenica koju malo ko pominje da Draga nije bila inicijator braka sa kraljem Aleksandrom, već se opirala i odbijala da sa njim stane pred oltar.

Kobna ljubavna veza između Aleksandra i Drage započela je 1895. godine u Bijaricu, u Francuskoj. Draga je u Bijaric došla 1888. godine  kao pratilja kraljice Natalije, koja je posle razvoda od kralja Milana kupila vilu „Sašino“, nazvanu upravo po njenom sinu jedincu. Draga je Nataliju pratila na svim prijemima i svečanostima, brinula se o njenim toaletama kao i o održavanju vile i kupališne plaže na kojoj će kasnije i upoznati budućeg kralja Aleksandra, tako što će ga spasti da se ne udavi. Tada, u Bijaricu, Draga i Aleksandar počinju prvo sa dopisivanjima, a potom i sa viđanjima i sve češćim zajedničkim pojavljivanjima u javnosti. Natalija i Milan nisu imali ništa protiv te romanse i smatrali su da će takva „prolazna avantura“ samo koristiti princu i pripremiti ga za brak sa nekom princezom visokog ranga. Međutim, ljubav koja se među njima rodila bila je mnogo jača nego što je bilo ko mogao i zamisliti.

Kraljeva objava o prosidbi i objavljivanje datuma venčanja uzdrmala je čitavu Srbiju. Tadašnji patrijarhalni i konzervativni Beograd nije želeo da prihvati Dragu, ženu stariju od kralja uz to i udovicu, kao svoju kraljicu. Žena koja je za vreme vladavine kralja Milana bila karakterisana kao lepa, otmena i pametna, koja je bila pozivana na svaki važan prijem i događaj, preko noći postaje meta čaršijskih ogovaranja. Kralj Milan, javljajući se iz Beča, iznosi žestoko protivljenje venčanju, dok se iz Rusije javlja Natalija iznoseći klevete o Dragi kao bludnici i nerotkinji. Vlada podnosi ostavku, a kralj suprodstavivši se svima, prekida svaki kontakt sa svojim roditeljima. Venčanje se odigrava 23. jula 1900. godine u Sabornoj crkvi uz kumovanje ruskog cara Nikolaja II Romanova. Toga dana hiljade ljudi pojavilo se pred kućom Drage Mašin noseći njene slike i klicajući u čast buduće kraljice. Kraljica Draga blistala je u venčanici od bele čipke sa briljantskom dijademom na glavi.

Kraljica Draga Obrenović, 

delo slikara Paje Jovanovića

Manje od godinu dana nakon venčanja, kralj Aleksandar objavljuje vest da je kraljica Draga trudna i da Srbija očekuje potomka dinastije Obrenović. Tu vest potvrdio je i doktor Kole koji je iz Pariza pozvan upravo zbog pregleda kraljice. Nakon smrti kralja Milana, u Srbiju stiže ugledni ruski lekar Snjegirev u pratnji profesora Gubareva da po nalogu Nikolaja Romanova, a po nagovoru kraljice Natalije, još jednom pregleda kraljicu i potvrdi izveštaj doktora Kolea. Međutim, konzilijum lekara sa Snjegirovim na čelu tada dolazi do zaključka da trudnoće nema i da se radi o pojavi „lažne trudnoće“, tešeći kraljicu da je to medicinski fenomen čija je pojava zabeležena u slučajevima u kojima žena ne ostaje trudna, a očajnički želi dete. U tom trenutku kraljica Draga, sama najmanje kriva za situaciju u kojoj se našla, biva srozana i omražena u očima naroda, podleglog klevetama i glasinama.

Veoma zanimljiva stvar koju svakako treba pomenuti kada je u pitanju kraljica Draga Obrenović jeste to što je upravo ta „nemoralna žena sumnjivog ponašanja“ zapravo bila član kluba književnika i veliki poštovalac Branislava Nušića, koga je kasnije postavila za upravnika Narodnog pozorišta. Zahvaljujući velikoj štednji koju je uvela na dvoru, novcem koji je skupila plaćala je školovanje u Ženevi našem književniku i kritičaru Jovanu Skerliću, a istim novcem Draga je finansirala i Zmajev „Neven“ kao i spomenik Vojislavu Iliću, zbog koga je založila čak i svoj verenički prsten. Ta ista žena je podigla porodilište, finansirala je siročiće kao i mnoge srpske književnike među kojima i Boru Stankovića. Ali, kao što obično biva kada mržnja nadvlada zdrav razum, sva dobročinstva kraljice Drage vrlo su brzo zaboravljena.

Takođe je važna i činjenica da je, neposredno pre samog atentata, kraljica Draga, nezadovoljna i umorna od stvari koje su se velikom brzinom dešavale oko nje, predlagala kralju da se povuče iz njegovog života i omogući mu ženidbu sa ženom koja će mu roditi naslednika. Aleksandar je to odbijao i odvraćao je od te ideje, želeći da svoj život provede kraj žene koju voli. Ta kraljeva želja bila je i ispunjena.

Epilog ove ljubavne priče i njegovi detalji dobro su poznati svima. Zversko ubistvo, kasapljenje i zivotinjsko iživljavjanje oficira nad mrtvim telima kraljevskog para koje je tog maja 1903. godine užasnulo Evropu, ostaje da zauvek svedoči o tome koliko ljudska mržnja i zavist mogu biti zaslepljujući. Kraljica Draga Obrenović je bila emancipovana žena kojoj Srbija nikada nije oprostila njenu pamet, talenat, lepotu  i činjenicu da je bila daleko ispred vremena u kom je živela.